1 रुपयात पिक विमा योजना काय आहे?
महाराष्ट्र सरकारची १ रुपया मध्ये मिळणारी पीक विमा योजना काय आहे ? आणि त्यासाठी कोणती कागदपत्रे , कोण कोणत्या पिकांसाठी या योजनेचा लाभ घेण्यात येईल , तसेच या विम्याचा हफ्ता कधी व कोठे आणि कधीपासून भरता येईल ? सर्व प्रश्नाची माहिती पाहूयात.
मा. वित्त मंत्री महोदयांनी सन २०२३- २०२४ च्या अर्थसंकल्पीय भाषणामध्ये केवळ रु. १ भरुन शेतक-यांना पीक विमा योजनेचा लाभ देण्याकरीता “एक रुपयात पीक विमा” या योजनेची घोषणा केली आहे. केंद्र शासनाकडून प्रधानमंत्री पिक विमा योजना राबविण्यासाठी वेळोवेळी निर्गमित होणा-या मार्गदर्शक सुचनांनुसार शेतक-यांना केवळ रु.१ भरुन पीक विमा योजनेचा लाभ देण्याकरीता “सर्वसमावेशक पीक विमा योजना” राबविण्या बाबतच्या प्रस्तावास दि. ३०.०५.२०२३ रोजीच्या मंत्रिमंडळ बैठकीत मान्यता देण्यात आलेली आहे. शेतकऱ्यांच्या वतीनं पीक विम्याचा हप्ता राज्य सरकार स्वतः भरणार आहे.
1 रुपयात पिक विमा या योजनेची वैशिष्ट्ये
- सन 2023-24 पासून शेतकर्यांना केवळ १ रु. भरुन पिक विमा काढता येईल.
- ही योजना कर्जदार व बिगर कर्जदार शेतकरी यांना ऐच्छीक आहे.
- खातेदारा व्यतिरीक्त कुळाने अगर भाडेपट्टीने शेती करणारे शेतकरी हि या योजनेत सहभागी होवू शकतात.
- या योजनेत नैसर्गिक आपत्ती, किड आणि रोगांमुळे पिकांचे नुकसान झाल्यास विमा संरक्षण मिळते.
- ही योजना राबविण्यासाठी राज्यातील जिल्ह्यांचे बारा ग्रुप करण्यात आहेत. या जिल्ह्यांच्या ग्रुपसाठी एक विमा कंपनी नेमण्यात आलेली आहे.
- यामध्ये एकूण जमा विमा हप्त्याच्या २० टक्के पेक्षा जास्त रक्कम विमा कंपन्यांना स्वतःकडे ठेवता येणार नाही. शेतकऱ्यांची नुकसान भरपाई दिल्यानंतर शिल्लक राहिलेली २० टक्के पेक्षा जास्तीची रक्कम विमा कंपनी राज्य शासनाला परत करेल. तसेच विमा कंपनी एका वर्षामध्ये जिल्हा समुहामध्ये एकूण जमा विमा हप्ता रकमेच्या ११० टक्के पर्यंतचेच दायित्व स्वीकारणार आहे. त्यापेक्षा जास्तीचा भार राज्य शासन स्वीकारणार आहे. म्हणजे विमा कंपनी त्यांच्या कडील जमा विमा हप्त्याच्या जास्तीत जास्त ११० टक्के पर्यंतच नुकसान भरपाई शेतकऱ्यांना देईल. त्यापेक्षा जास्त असणारी नुकसान भरपाईची रक्कम राज्य शासनामार्फत देण्यात येईल.
1 रुपयात पिक विमा योजनेचा कालावधी
ही योजना खरीप व रब्बी हंगाम 2023-24 ते 2025-26 या तीन वर्षाच्या कालावधीसाठी निविदा प्रक्रीया घेऊन राबविण्यात येणार आहे.
1 रुपयात पिक विमा योजनेचा उद्देश
- राज्यात होणारा अवकाळी पाऊस किंवा अतिवृष्टी यांमुळे पिकाचं मोठ्या प्रमाणात नुकसान होत असत.
- त्यामुळे अशा प्रकारच्या योजनेतून शेतकऱ्यांना त्वरित नुकसान भरपाई मिळावी हा या योजनेमागचा उद्देश आहे.
1 रुपयात पिक विमा योजनेचा या कारणांसाठी विमा कवच
- पिकाचे पेरणीपासून काढणीपर्यंत नैसर्गिक आपत्ती अथवा किड, रोगामुळे होणारे नुकसान झाल्यास.
- नैसर्गिक आपत्ती, पूर, दुष्काळ इत्यादीमुळे ५० टक्क्यांपेक्षा जास्त नुकसान झाल्यास.
- पीक काढणीनंतर नुकसान झाल्यास पंचनामा करुन नुकसान भरपाईस पात्र असल्यास जसे की विमा संरक्षित क्षेत्र जलमय झाल्यास, गारपीट झाल्यास नुकसान भरपाई मिळते.
- भारतीय कृषी विमा कंपनीतर्फे या योजनेचे देखरेख केली जाते. दरम्यान केंद्र सरकारने प्रधानमंत्री पीक विमा योजना (pmfby) सुरू केली आहे. १३ जानेवारी २०१६ रोजी सदर योजनेचा शुभारंभ करण्यात आला होता.
1 रुपयात पिक विमा योजना ही कोणत्या पिकांसाठी?
खरीप हंगाम
- भात
- ज्वारी
- बाजरी
- नाचणी
- मूग
- उडीद
- तुर
- मका
- भुईमूग
- तिळ
- सुर्यफूल
- सोयाबीन
- कापूस
- कांदा.
रबी हंगाम
- गहू (बागायत)
- रबी ज्वारी
- हरभरा
- उन्हाळी भात
- उन्हाळी भुईमूग
- रबी कांदा.
1 रुपयात पिक विमा योजना आवश्यक कागदपत्रे
7/12, बँक पासबूक प्रत, आधार कार्ड, पिकाची पेरणी बाबत स्वयंघोषना पत्र,
भाडेपट्टा करार असल्यास करारनामा / सहमतिपत्र.
1 रुपयात पिक विमा योजनेचा हप्ता कोणत्या ठिकाणी भरावा
आपले सरकार सेवा केंद्र , बँक, प्राथमिक कृषी पत पूरवठा सहकारी संस्था,
तसेच www.pmfby.gov.in या वेब साईटवर ऑनलाईन पद्धतीने भरावा.
1 रुपयात पिक विमा हप्ता किती भरावा लागेल (प्रती हेक्टर)
सन 2023-24 पासून शेतकरी यांना केवळ १ रु. भरुन पिक विमा काढता येईल.
1 रुपयात पिक विमा सहभागी होण्यासाठी अंतीम तारीख
खरीप पिके
२०२३-२४ साठी ३१ जुलै २०२३
२०२४-२५ साठी- खरीप- १५ जुलै २०२४
२०२५-२६ साठी-खरीप – १५जुलै २०२५
रबी पिके
रबी ज्वारी- ३० नोव्हेंबर २०२३,२०२४,२०२५
गहू बागायत, हरभरा, कांदा – १५ डिसेंबर २०२३,२०२४,२०२५
उन्हाळी भात, उन्हाळी भुईमुग- ३१ मार्च २०२३,२०२४,२०२५
कोणत्या जिल्ह्यासाठी कोणती विमा कंपनी
जिल्हा समूह क्र-१
अहमदनगर, नाशिक, चंद्रपुर
जिल्हा समुह क्र-२
सोलापुर जळगाव, सातारा
ओरिएंटल इन्शुरन्स कं.लि.
मेफ़ेअर टॉवर्स,पाहिला मजला,पुणे-मुंबई रोड,वाकडेवाडी, पुणे-४११००५
टोल फ़्री क्र. 1800 11 8485
ईमेल- pmfby.16000@orientalinsurance.co.in
जिल्हा समूह क्र-3
परभणी वर्धा नागपुर
आयसीआयसीआय लोंबार्ड जनरल इन्शुरन्स कं.लि.
माणिकचंद आयकॉन, 3 रा मजला, प्लॉट नं. 246, सी विंग, बंडगार्डन पुणे-४११००१
टोल फ़्री क्र.- 1800 103 7712
ईमेल- customersupportba@icicilombard.com
जिल्हा समूह क्र.4
जालना गोंदीया कोल्हापुर
युनिव्हर्सल सोम्पो जनरल इन्शुरन्स कं.लि.
103, 1 ला मजला, आकृती star, MIDC सेंट्रल रोड, अंधेरी (पु), मुंबई-४०००९३
टोल फ़्री क्र. 1800 200 5142
1800 200 4030
ईमेल- contactus@universalsompo.com
जिल्हा समूह क्र.5
नांदेड ठाणे रत्नागिरी सिंधुदुर्ग
युनायटेड इंडिया इन्शुरन्स कं .लि.
क्षेत्रीय कार्यालय, दुसरा मजला, काकडे बीझ, आयकॉन, ई स्क्वेअर जवळ,गणेशखिंड रोड, शिवाजीनगर, पुणे-४११०१६
टोल फ़्री क्र. 1800 233 7414
ईमेल- uiicpmfby2023@uiic.co.in
जिल्हा समूह क्र.6
छत्रपती संभाजीनगर (औरंगाबाद) भंडारा पालघर रायगड
चोलामंडलम एम एस जनरल इन्शुरन्स कं .लि.
वेलस्ली कोर्ट, 3 रा मजला, 15-बी, डॉ. आंबेडकर रोड, BMW शोरुम च्या वर, camp, पुणे-४११००१
टोल फ़्री क्र.- 1800 208 9200
ईमेल- customercare@cholams.murugappa.com
जिल्हा समूह क्र.७
वाशिम, बुलढाणा , सांगली, नंदुरबार
भारतीय कृषी विमा कंपनी
मुंबई क्षेत्रीय कार्यालय, स्टॉक एक्सेचेंज टॉवर्स, 20 वा मजला, दलाल स्ट्रीट, फोर्ट, मुंबई-४०००२३
टोल फ़्री क्र.- 1800 419 5004
ईमेल- pikvima@aicofindia.com
जिल्हा समूह क्र.८
हिंगोली अकोला धुळे पुणे
एचडीएफसी इर्गो जनरल इन्शुरन्स कं.लि.
डी-301, ३ रा मजला,इस्टर्न बिझीनेस डिस्ट्रिक्ट (मैग्नेट मॉल) लाल बहादूर शास्त्री मार्ग, भांडुप(पश्चिम) मुंबई-४०००७८
टोल फ़्री क्र.- 1800 266 0700
ईमेल- pmfby.maharashtra@hdfcergo.com
जिल्हा समूह क्र.९
यवतमाळ अमरावती गडचिरोली
रिलायन्स जनरल इन्शुरन्स कं.लि.
५ वा मजला, विरवानी इंडस्ट्रीयल इस्टेट च्या पुढे, पश्चिम द्रुतगती महामार्ग, गोरेगाव पुर्व, मुंबई-४०००६३
टोल फ़्री क्र.- 1800 102 4088
ईमेल- rgicl.maharashtraagri@relianceada.com
जिल्हा समूह क्र.१०
उस्मानाबाद
एचडीएफसी इर्गो जनरल इन्शुरन्स कं.लि.
डी-301, ३ रा मजला,इस्टर्न बिझीनेस डिस्ट्रिक्ट (मैग्नेट मॉल) लाल बहादूर शास्त्री मार्ग, भांडुप(पश्चिम.) मुंबई-४०००७८
टोल फ़्री क्र.- 1800 266 0700
ईमेल- pmfby.maharashtra@hdfcergo.com
जिल्हा समूह क्र.११
लातूर
एसबीआय जनरल इन्शुरन्स कं.लि.
के.डी.प्लाझा, पाहिला मजला, २८९/६-७, नेहरु रोड, ७ लव हॉटेल जवळ,स्वारगेट पुणे-४११०४२
टोल फ़्री क्र.- 1800 209 1111
ईमेल- pmfby.mh@sbigeneral.in
pmfby.sbig@sbigeneral.in
जिल्हा समूह क्र.१२
बीड
भारतीय कृषी विमा कंपनी
मुंबई क्षेत्रीय कार्यालय, स्टॉक एक्सेचेंज टॉवर्स, विसावा मजला, दलाल स्ट्रीट, फ़ोर्ट, मुंबई-४०००२३
टोल फ़्री क्र.- 1800 419 5004
ईमेल- pikvima@aicofindia.com
1 रुपयात पिक विमा योजने संदर्भात शासन निर्णय दिनांक
शासन निर्णय डाऊनलोड साठी क्लिक करा
1 सर्वसमावेशक पीक विमा योजना राबविण्यास मान्यता देण्याबाबत शासन निर्णय.
कृषि, पशुसंवर्धन, दुग्धव्यवसाय विकास व मत्स्यव्यवसाय विभाग शासन निर्णय दिनांक : २३ जुन, २०२३.
2.प्रधानमंत्री पीक विमा योजना (PMFBY ) खरीप हंगाम २०२३ ते रब्बी हंगाम २०२५-२६ करीता राज्यात राबविणेबाबत.
कृषि, पशुसंवर्धन, दुग्धव्यवसाय विकास व मत्स्यव्यवसाय विभाग शासन निर्णय दिनांक :- २६ जून, २०२३