सर्वाधिक अधिकारी बिहार मधून (आयएस आणि आयपीएस ) का आहेत?

सर्वाधिक अधिकारी बिहार मधून (आयएस आणि आयपीएस) का आहेत?

उत्तर प्रदेश नंतर सर्वाधिक अधिकारी बिहार मधून निर्माण होत आहेत. एमबीबीएस, इंजिनीअरिंग, एमबीए पदवीनंतर भारतात एक नवी लाट आली आहे, एक म्हणजे स्टार्टअप्स आणि दुसरी आयपीएस आणि आयएस. आजकाल विद्यार्थी पदवीपूर्वीच CSE, UPSC सारख्या परीक्षांची तयारी करू लागतात. आजच्या पिढीमध्ये या परीक्षांची आणि या सरकारी सेवांची क्रेझ इतकी जास्त आहे की, पदवीनंतर आयएएस किंवा आयपीएस होण्याचेच प्रत्येकाचे ध्येय असते. सर्वाधिक अधिकारी बिहार मधून निर्माण का होत आहेत या विषयी आपण या पोस्ट द्वारे माहिती पाहणार आहोत.

आयएस आणि आयपीएस म्हणजे काय आणि हे अधिकारी काय काम करतात?

IAS म्हणजे भारतीय प्रशासकीय सेवा अधिकारी, सोप्या भाषेत जिल्हाधिकारी किंवा प्रत्येक जिल्ह्याचा प्रमुख, जो संपूर्ण जिल्ह्यात घडणाऱ्या सर्व घडामोडींसाठी जबाबदार असतो. तोच IPS अधिकारी म्हणजेच भारतीय पोलीस सेवा अधिकारी जो प्रत्येक जिल्ह्यात कायदा व सुव्यवस्था नियंत्रित करतो. आज मितीस, भारतात अंदाजे 5004 IAS अधिकारी आहेत, त्यापैकी 108 नवीन IAS अधिकारी दरवर्षी नियुक्त केले जातात. भारतात 4928 IPS अधिकारी आहेत, त्यापैकी 180 नवीन IPS अधिकारी दरवर्षी नियुक्त केले जातात.

सर्वाधिक अधिकारी बिहार मधून

भारतात दरवर्षी दहा लाखांहून अधिक विद्यार्थी UPSC परीक्षेला बसतात, त्यापैकी दरवर्षी केवळ 2000 पात्र विद्यार्थ्यांची अंतिम मुलाखतीसाठी निवड केली जाते. पण सर्वात महत्वाची गोष्ट म्हणजे संपूर्ण देशात सर्वाधिक अधिकारी बिहार मधून (आयएस आणि आयपीएस) येतात. तसं बघितलं तर बिहारी IPS आणि IAS अधिकारी असण्याबाबत काही दुमत नाही, पण भारतात सर्वाधिक शिक्षित लोकसंख्या केरळची आहे, तर बिहार अकराव्या क्रमांकावर आहे, पण भारतात 452 IAS अधिकारी फक्त बिहारचे आहेत.

बिहारचा इतिहास

थोडंस मागे जाऊन बिहारच्या इतिहासावर नजर टाकली तर प्राचीन इतिहासातील सर्वात मोठं नालंदा विद्यापीठ याच बिहारमध्ये आहे. भारताच्या इतिहासात आणि प्राचीन संस्कृतीत नालंदा विद्यापीठाचे महत्त्व काय आहे, याची जाणीव भारतातील प्रत्येकाला आहे का? 8 व्या शतकात बिहार, मगध म्हणून ओळखले जात होते आणि त्याची राजधानी पाटलीपुत्र होती. ज्याला आज आपण पाटणा म्हणून ओळखतो. छठ पूजेसारखे बहुतेक धार्मिक सण बिहारमध्ये साजरे केले जातात, जे येथे राहणाऱ्या भोजपुरी, मैथिली, मगही, तिरहुत संस्कृतींनी समृद्ध आहे.

बिहार राज्याची आजची स्थिती

बिहार राज्याची आजची गरिबी, तेथील भ्रष्ट राजकारणी, भ्रष्ट शिक्षण व्यवस्था आणि बिहार राज्याची आर्थिक स्थिती लक्षात घेता एकेकाळी ज्ञानाचे भांडार म्हणून ओळखले जाणारे बिहार हे नालंदा व विक्रम शीला. हे विद्यापीठांचे घर आहे. पण आज बिहार हे भारताचे ते राज्य बनले आहे, जिथे 80% लोक अशिक्षित आहेत. येथील ५० टक्क्यांहून अधिक लोक वीज, रस्ते यासारख्या सुविधांपासून वंचित आहेत. बिहारची ४० टक्के लोकसंख्या गरिबीत जगत आहे. तर बिहारची स्थिती अशी आहे की भारतात सर्वाधिक अधिकारी बिहार मधून निर्माण करणे एका बाजूने अशक्य आहे, परंतु दुसऱ्या बाजूने ते सत्य आहे.

सर्वाधिक अधिकारी बिहार मधून असण्याचे कारण

१.पालकांची मानसिकता

याचे सर्वात मोठे कारण म्हणजे येथील लोकांची मानसिकता. त्या ठिकाणच्या पालकांची मानसिकता असी आहे  की त्यांना आपल्या मुलांना शिकून मोठे अधिकारी बनवायचे आहे. त्यांच्या मुलांना सुरक्षित नोकरी मिळावी आणि चांगले जीवन जगावे असे त्यांचे ध्येय आहे. पण बिहारमध्ये नोकऱ्या कुठे उपलब्ध आहेत?

२.खाजगी क्षेत्रात नोकरीची संधी कमी

आज बिहारमधील २१  लाखांहून अधिक तरुण सामान्य नोकरीच्या शोधात भटकत आहेत. बिहारच्या जीडीपीमध्ये उद्योगांचे योगदान केवळ 15% आहे. बिहारचे तरुण, जर येथे उद्योग नसतील तर ते योगदान कसे देणार? बिहारमध्ये नोकऱ्या उपलब्ध न होण्याचे हे सर्वात मोठे कारण आहे. आता हे उघड आहे की इथे खाजगी क्षेत्र जास्त नोकऱ्या देऊ शकत नाही, त्यामुळे सुरक्षित नोकरीसाठी दुसरा पर्याय म्हणजे सरकारी नोकरी.

३.बिहारचे राजकारण आपल्या सत्तासंघर्ष

बिहारची भ्रष्ट शिक्षण व्यवस्थाही कधी कधी विचार करायला भाग पाडते, बिहार खरेच इतके IAS आणि IPS अधिकारी भारताला देऊ शकेल का? बिहार हे भारतातील ते राज्य आहे, जे प्राचीन इतिहासात नालंदा आणि विक्रम शिला विद्यापीठांसाठी प्रसिद्ध आहे, त्याच बिहार राज्याचा साक्षरता दर भारतातील इतर राज्यांच्या तुलनेत खूपच कमी आहे. आणि याला जबाबदार इथल्या राजकारण्यांसह गरीब आणि भ्रष्ट शिक्षण व्यवस्था. बिहारचे राजकारण आपल्या सत्तासंघर्षात इतके गुंतले आहे की लोकांकडे आणि त्यांच्या गरजांकडे लक्ष द्यायला त्यांना वेळ नाही. त्याचा परिणाम आजच्या भ्रष्ट व्यवस्थेतून दिसून येत आहे. त्यामुळे या ठिकाणच्या मुलांना यातून बाहेर पडण्यासाठी आयएएस आणि आयपीएस अधिकारी होण गरजेच वाटत आहे. यातूनच सर्वाधिक अधिकारी बिहार मधून निर्माण होत आहेत.

४.बिहारची भ्रष्ट शिक्षण व्यवस्था

बिहारमधील सरकारी शाळांची अवस्था इतकी बिकट आहे की इथल्या मुलांना खाजगी शाळेत शिकायचे आहे. खाजगी शाळा ही एकमेव अशी जागा आहे जिथे तो नीट अभ्यास करू शकतो. ज्या शाळा-महाविद्यालयांमध्ये विद्यार्थ्यांच्या अनुपस्थितीचे प्रमाण जास्त असावे, तेथे शिक्षकांच्या अनुपस्थितीचे प्रमाण सर्वाधिक आहे. कारण हेच शिक्षक त्यांच्या खासगी कोचिंग सेंटरमध्ये शिकवण्यात व्यस्त आहेत. त्यामुळे या ठिकाणच्या मुलांना यातून बाहेर पडण्यासाठी आयएएस आणि आयपीएस अधिकारी होण गरजेच वाटत आहे. त्यामुळे सर्वाधिक अधिकारी बिहार मधून असल्याचे आपणास दिसत आहे.

५.बिहारच्या तरुणांना बिहार मध्ये शिक्षण नको

बिहारचा इतिहास पाहिला, ज्याला शिक्षणाच्या उद्देशाने शिक्षण केंद्र म्हटले जाते, भारताच्या स्वातंत्र्यानंतर त्याची पडझड सुरू झाली. जी आज इतकी वाईट झाली आहे की इथल्या तरुण विद्यार्थ्यांना इथे शिक्षण घ्यायचंही नाही. ते मुख्यतः मुंबई, दिल्ली, तामिळनाडू, कर्नाटक, केरळ या राज्यांमध्ये त्यांच्या अभ्यासासाठी किंवा नोकरीसाठी जातात. गेल्या काही वर्षांत हे स्थलांतर इतके वाढले आहे की, एका सर्वेक्षणानुसार आज संपूर्ण भारतात ५५ लाख बिहारी लोक पसरले आहेत, त्यांच्या स्थलांतराचे कारण काहीही असो, ही संख्या बिहारच्या एकूण लोकसंख्येच्या एक चतुर्थांश आहे. .

६.रोजगार आणि शेती

याचे दुसरे कारण म्हणजे येथील लोकांचा रोजगार बहुतांशी शेतीवर अवलंबून आहे. पण आजच्या पिढीला शेतीत रस नाही, शेतीत नावीन्य आहे. कारण शेतीतून निघणाऱ्या मालाला बाजारात भाव मिळत नाही, त्यामुळे शेतीत आपले भविष्य उध्वस्त करण्यापेक्षा सुरक्षित सरकारी नोकरी शोधणे सोपे जाते. त्यामुळे सर्वाधिक अधिकारी बिहार मधून असल्याचे आपणास दिसत आहे.

७.सत्तेची हाव

यूपीएससी परीक्षेच्या क्रेझला इथेही काही शक्ती आहे. मी तुम्हाला सोप्या भाषेत समजावून सांगितले तर सत्तेची हाव जी आज राजकारण्यांमध्ये दिसते. येथे प्रत्येकाला त्यांच्या हातात काहीतरी हवे असते जे ते नियंत्रित करू शकतात. कदाचित आजच्या तरुणांचा असा विचार करण्यात काही दोष नसून ते आपल्या आजूबाजूला घडणाऱ्या गोष्टींचाच विचार करत असतात. ते ज्या वातावरणात वाढत आहेत त्या वातावरणासारखे बनत आहेत. तो सत्तेचा भुकेला आहे जेणेकरून तो राज्य करू शकेल. एक दिवस मोठा अधिकारी होईल किंवा सरकारी नोकरी मिळेल, असे येथील मुलांचे स्वप्न असते. त्यामुळे सर्वाधिक अधिकारी बिहार मधून असल्याचे आपणास दिसत आहे.

८.संघर्षमय जीवन आणि प्रेरणा

जेव्हा आपण आपल्या भविष्याचा विचार करतो तेव्हा आपल्या समोर एक ध्येय ठेवूनच आपण पुढे जातो. भारतातील इतर राज्यातही डीजी, डीआयजी या पदावर बिहारी आयपीएस अधिकारी बसलेले आहेत. त्यांचे संघर्षमय जीवन आणि यशोगाथा प्रत्येक बिहारीला प्रेरणा देण्यासाठी पुरेशा आहेत.

चांगलं आयुष्य जगायचं असेल तर वाचन आणि लेखन खूप गरजेचं आहे. पण UPSC, CSE अशा परीक्षा आहेत ज्या भारतातील सर्वात कठीण परीक्षा मानल्या जातात. मग बिहारच्या या विद्यार्थ्यांची आयएएस आणि आयपीएस होण्याची स्वप्ने नसतील का? ते पूर्ण करणे इतके सोपे नाही.

बिहारी विद्यार्थ्याचा विचार केला तर त्याला सर्वात मोठी समस्या भेडसावत असते ती म्हणजे त्याच्या घरची आर्थिक स्थिती. लहान वयातच घराची आर्थिक जबाबदारी सांभाळताना त्यांना स्वप्नांचा विसर पडावा लागतो.

UPSC परीक्षा उत्तीर्ण होण्याचे स्वप्न आनंददायी असू शकते परंतु ते सोपे नाही. पहिल्याच प्रयत्नात ही परीक्षा उत्तीर्ण करणाऱ्यांची संख्याही खूपच कमी आहे. त्यामुळे प्रत्येकाचे आयएएस होण्याचे स्वप्न पूर्ण होत नाही.

पण सरकारी नोकऱ्यां व्यतिरिक्तही अनेक करिअरचे पर्याय आहेत, इथल्या विद्यार्थ्यांनी हे समजून घेऊन स्टार्टअप्स, व्यवसाय आणि शेतीमध्ये नावीन्यपूर्ण दिशेने वाटचाल करणे महत्त्वाचे आहे. त्यमुळे सर्वाधिक अधिकारी बिहार मधून तयार होताना आपणास दिसत आहेत.

९.बिहारमधील भ्रष्टाचार सुधारण्याच्या उद्देशाने

बिहारमधील बहुतांश विद्यार्थी जरी आयएएस आणि आयपीएस होण्याच्या शर्यतीत धावत असले तरी त्यांच्यामध्ये असे अनेक विद्यार्थी आहेत ज्यांना बिहारमधील भ्रष्टाचार सुधारण्याच्या उद्देशाने सत्ता आपल्या हातात घ्यायची आहे. बिहारी विद्यार्थीच इथले प्रश्न नीट समजून घेऊन सोडवू शकतात.

सरकार बिहारच्या शिक्षण व्यवस्थेतही अशा योजना आणत आहे, ज्याद्वारे तेथील विद्यार्थ्यांना चांगले शिक्षण घेता येईल. कारण काहीही असो, भ्रष्टाचार, राजकारण, नोकऱ्यांच्या संधींचा अभाव, पण त्यात बदल करणे आणि सुधारणे हे बिहारच्या आजच्या पिढीच्या हातात आहे. त्यामुळे सर्वाधिक अधिकारी बिहार मधून असल्याचे आपणास दिसत आहे.

सरकारी नोकऱ्यांची क्रेझ फक्त बिहारपुरती मर्यादित नसून ती संपूर्ण भारतात पाहायला मिळते. पालक आपल्या मुलांना एकतर अभियांत्रिकी किंवा सर्वात सुरक्षित सरकारी नोकरी करण्यास भाग पाडताना दिसत आहेत.

हि माहिती आपण वाचायला हवी 

सारांश

येथील लोकांची मानसिकता, ज्याचे ध्येय आपल्या मुलांना मोठे अधिकारी बनवायचे आहे, हे सर्वात मोठे कारण आहे.  मुलांना सुरक्षित नोकरी आणि चांगले जीवन जगता यावे,  त्यांना खाजगी क्षेत्रात नोकरीची संधी कमी आहे, हे एक विचारात्मक कारण आहे. बिहारमध्ये नोकऱ्या कुठे उपलब्ध आहेत हे एक दुसरं कारण आहे,  इथे खाजगी क्षेत्र जास्त नोकऱ्या देऊ शकत नाही, त्यामुळे सुरक्षित नोकरीसाठी दुसरं पर्याय म्हणजे सरकारी नोकरी. बिहारच्या राजकारणाची आपल्या सत्तासंघर्षात इतकी गुंतलेली आहे की लोकांकडे आणि त्यांच्या गरजांकडे लक्ष द्यायला त्यांना वेळ नाही. त्याचा परिणाम आजच्या भ्रष्ट व्यवस्थेतून दिसून येत आहे. याच सर्व कारणामुळे  सर्वाधिक अधिकारी बिहार मधून असल्याचे आपणास दिसत आहे.